Schaarbeek is een van de eerste gemeenten in Brussel met een Lichtplan. Het werd ingevoerd in 1999. Het doel was niet alleen om een langetermijngids te bieden om de grotendeels verouderde openbare verlichting op een stedenbouwkundig samenhangende manier te renoveren, maar ook om een rustigere en veiligere nachtelijke sfeer te creëren, energie te besparen en de verschillende wijken beter tot hun recht te laten komen dankzij een aangepast verlichtingstype en, in bepaalde gevallen, een nachtelijke scenografie.
Noodzakelijke aanpassingen
Omdat het Lichtplan zijn grenzen had bereikt, was een eerste aanpassing nodig in 2010. Zo werd rekening gehouden met de technische evolutie op het gebied van lichtbronnen, het ontwerp van verlichtingsarmaturen en de normen voor verlichtingsniveaus, die leidden tot een vermindering van het geïnstalleerde vermogen. Het Lichtplan 2010 introduceert daarom het algemene gebruik van wit licht in de hele gemeente, met uitzondering van het centrum. Wit licht biedt immers een betere visuele doeltreffendheid en zorgt ervoor dat de nuances van de omgeving beter kunnen worden waargenomen.
De technologische evolutie heeft sinds 2010 niet stilgestaan, wat tot steeds grotere energiebesparingen heeft geleid, met name dankzij het gebruik van ledbronnen. Als gevolg hiervan hebben de projecten die de afgelopen drie jaar zijn uitgevoerd het energieverbruik met meer dan 60% verminderd.
In 2023 besloot de gemeente Schaarbeek om het Lichtplan voor een tweede keer bij te werken. De redenen? De technologische ontwikkelingen, de veranderingen in de normen voor openbare verlichting en mobiliteit (bijna het hele gebied is nu zone 30), maar ook de klimaatverandering, de bedreigingen voor flora en fauna en de energiecrisis. Het doel is om het plan volledig in overeenstemming te brengen met de ambities van de gemeente en het gewest. De verantwoordelijkheid voor deze bijwerking werd toevertrouwd aan Radiance 35, onder toezicht van de dienst Wegen en in samenwerking met Sibelga-Public Lighting.
Het Lichtplan 2023
Het Lichtplan 2023 is een update van het vorige richtplan en werd niet alleen opgesteld om te consolideren wat al werd gedaan en maar ook om te blijven streven naar het verbeteren van de kwaliteit en samenhang van onze openbare ruimten. Deze herziening steunde op verschillende aandachtspunten:
- De wil om de impact van de openbare verlichting op het milieu te beperken;
- De wil om het energieverbruik aanzienlijk te verminderen door performantere lichtbronnen te gebruiken die minder energie verbruiken en langer meegaan;
- Een denkoefening over het aanpassen van lichtbronnen aan de specifieke kenmerken van groene en natuurlijke ruimten, en het vinden van compromissen op het vlak van intensiteit en kleurtemperatuur om aan deze doelstelling kunnen voldoen;
- De wil om soberheid na te streven en tegelijkertijd kwaliteit te garanderen en een zoektocht naar 'nachtelijke sferen';
- Het algemene gebruik van beheer op afstand (hetgeen dimmen mogelijk maakt);
- Het algemene gebruik van ledbronnen, dat tegen 2030 voltooid zou moeten zijn.
In het voorjaar van 2023 werd een diagnose opgesteld van het grondgebied van de gemeente, aangevuld met de resultaten van participatieve initiatieven waarbij bewoners konden aangeven hoe ze de openbare ruimte ’s nachts benutten. Daaruit bleek de wens om warmer licht te verkiezen, de intensiteitsniveaus zoveel mogelijk te beperken, het unieke karakter van de verschillende wijken van de gemeente te bewaren en de aanwezige biodiversiteit te behouden.
Foto Radiance 35.
Er werd bijzondere nadruk gelegd op het versterken of creëren van unieke ruimtes, referentiepunten in onze gemeente die gemarkeerd moeten worden met hun eigen verlichtingssfeer. Het gaat onder meer om pleinen, pleintjes en parken, maar ook om bepaalde muren en doorgangen. Zo werden iets minder dan veertig plekken aangeduid op ons gemeentelijke grondgebied.
Een nieuw bijzonder aspect van het Lichtplan 2023 is de wil om op langere termijn een duistere zone te creëren om de biodiversiteit te behouden. Dit gebied moet worden geïntegreerd op gewestelijke schaal, onder meer via het Josaphatpark, met specifieke maatregelen om de flora en fauna te behouden. In de eerste plaats zal het erom gaan het aantal lichtpunten te verminderen en de intensiteit van de verlichting te beperken.
Het nieuwe Lichtplan werd in november 2023 door het college van burgemeester en schepenen goedgekeurd. Het herdefinieert de doelstellingen voor elk van de 9 'lichtwijken' en verduidelijkt voor elke straat de aanbevelingen met betrekking tot het model, de plaatsing en de bronnen die in de toekomst moeten worden gebruikt.
Voor iedereen
Dankzij de renovaties verbetert de openbare verlichting de veiligheid en de gezellige sfeer in onze wijken.
Maar dat is niet de enige troef!
Het Lichtplan geeft ook aanbevelingen voor de 'andere lichten van de stad', namelijk de commerciële en privéverlichting.
Voor een mooiere stad, zowel overdag als 's nachts!