Met zijn uitzonderlijke erfgoed blijft Schaarbeek gedurende 2023 de art nouveau in de kijker zetten – onder meer met prentbriefkaarten, lezingen en een boek.
Prentbriefkaarten
In het kader van de tentoonstelling rond de schilder en affichekunstenaar Privat Livemont in het Autrique-Huis (verlengd tot 10 maart 2024), zullen werken uit de gemeentelijke collectie worden verspreid in de vorm van prentbriefkaarten! Ze zijn gratis verkrijgbaar in een display aan de ingang van het Gemeentehuis. Meer info : De gemeentelijke kunstcollectie
“Biscuits et chocolat Delacre”, een affiche ontworpen door Privat Livemont, zal binnenkort in postkaartformaat verkrijgbaar zijn bij het Gemeentehuis.
Lezingen over Privat Livemont
In het kader van de tentoonstelling over Privat Livemont organiseert de gemeente Schaarbeek ook vier lezingen die u een beter inzicht zullen verschaffen in het rijke oeuvre van deze kunstenaar:
- Bomen, bloemen en gazons in Brussel 1850-1910, op 16/10 om 18.30 uur
- Privat Livemont, uitzonderlijke street artist en decoratieschilder, op 6/11 om 18.30 uur
- Het ontstaan van nieuwe ornamenten: Horta, Hankar, van de Velde en Livemont, op 27/11 om 18.30 uur
- De Industriële School van Schaarbeek, een broedplaats voor kunstenaars, op 11/12 om 18.30 uur
Meer info : Tentoonstelling en lezingen Privat Livemont
Duik in Art Nouveau met Cécile Dubois
Cécile Dubois, inwoner van Schaarbeek en een drijvende kracht achter de dienst Erfgoed van de gemeente, heeft zopas in samenwerking met fotografe Sophie Voituron een boek gepubliceerd over 36 art-nouveauhuizen in Brussel. Nu verkrijgbaar in de boekhandel!
Onze ontmoeting met Cécile:
Hallo Cécile, wat is uw inspiratiebron voor Art Nouveau? Hoe bent u ertoe gekomen om een boek over dit onderwerp te schrijven?
Ik werk al heel lang op het vlak van de sensibilisering voor het erfgoed. Jarenlang was ik coördinator van de Biënnale van Art Nouveau en Art Deco (nu BANAD Festival) en leidde ik tal van rondleidingen langs het architecturale erfgoed van Brussel. In de loop der tijd heb ik de gelegenheid gehad om veel eigenaars van Art Nouveau- en Art Deco-huizen te ontmoeten en omdat dit het jaar van de Art Nouveau in het Brussels gewest is, vroeg uitgever Racines Sophie Voituron (auteur van de foto's) en mezelf om aan een boek over dit onderwerp te werken. Om iets anders te kunnen bieden, stelden we voor om het boek aan interieurs te wijden en eigenaren te vragen wat hen gelukkig maakt om op zulke plekken te wonen. Als ik te voet of met de fiets door de straten wandel of rijd, is het heel interessant om naar de gevels te kijken, me af te vragen wat erachter zit en de mensen te ontmoeten die er wonen.
Art Nouveau wordt vaak geassocieerd met een unieke esthetiek. Hoe zou u het omschrijven?
Art Nouveau is een tijdperk. De eerste Art Nouveau manifesten werden in 1893 bedacht door Victor Horta en Paul Hankar. Tegen 1910 waren er nog maar weinig voorbeelden van Art Nouveau, dus het was een duidelijk afgebakende periode in de geschiedenis die overeenkomt met de industriële revolutie. Art Nouveau was aanvankelijk een antwoord op de aspiraties van de bourgeoisie, die zich in de stad wilde onderscheiden met iets nieuws. In deze kunststroming wordt optimaal gebruik gemaakt van industriële materialen zoals ijzer en glas. We gaan dus bouwen met metalen constructies die ons in staat stellen om komaf te maken met dragende muren en op een nieuwe manier licht in gebouwen te laten binnenstromen - en dan met name via dakramen. Art Nouveau vereiste zeer veel arbeidskrachten voor alle aspecten van de afwerking: houtwerk, steenwerk, sgraffito, mozaïeken enz. Het was bedoeld als kunst voor iedereen. Het was bedoeld om een kunstvorm voor iedereen te zijn, maar gezien alle ambachten die bij de bouw van een gebouw komen kijken, is dit nog steeds vrij beperkt, behalve in het geval van openbare gebouwen zoals scholen en sociale woningen.
Hebt u ontdekkingen gedaan of verrassende of fascinerende anekdotes gelezen tijdens uw onderzoek voor dit boek?
Ik wilde weten wie in de gebouwen had gewoond, dus ben ik in de archieven gedoken en heb ik de almanakboeken gebruikt, die een fantastische bron van informatie zijn. Daar kon ik een aantal anekdotes vinden die goed van pas kwamen in de verhalen rond deze huizen en kon ik de hand leggen op exclusieve foto's van de plaatsen zoals ze destijds werden bewoond.
Wat is uw favoriete emblematische Art Nouveau-gebouw? En wie is uw favoriete kunstenaar?
Het is moeilijk om er maar één te kiezen, omdat ik al deze plaatsen nu associeer met mensen, verhalen en levenspaden. Er zijn onvermijdelijk mensen die me vooral raken in de relatie die ze hebben met hun huis en de geschiedenis ervan. Een van hen is Michel Gilbert, die drie huizen van Victor Horta bezit. Ik denk dat we hem veel dank verschuldigd zijn, omdat hij er jaren aan heeft besteed om ze te verzorgen en te restaureren. Ik denk ook aan de familie Dessicy, wiens naam niet onbekend is in Schaarbeek (Stéphane Dessicy is een van onze collega's in de afdeling Citizen Life), die achter het redden van het Cauchiehuis in de Frankenstraat zat. Ik vind het Hôtel Otlet (Florencestraat 13, 1000 Brussel) ook bijzonder mooi, omdat het een nogal bijzondere ruimtelijkheid biedt. Schaarbeek beschikt over een ongelooflijk erfgoed: het Waxwailerhuis op het Vergoteplein is een echte ontdekking en een prachtige prestatie. De Weens geïnspireerde inrichting is uniek voor Brussel. En het Devalckhuis (gelegen in de André Van Hasseltstraat 32) heeft een aantal prachtige gebrandschilderde ramen.
Hoe verschilt uw boek van andere werken over dit onderwerp? Wat is het specifieke doelpubliek?
De eerste twee boeken over dit onderwerp waren veeleer een soort wandelgidsen. Het boek presenteert 36 interieurs in chronologische volgorde, zodat de lezer kan zien hoe Art Nouveau zich in Brussel ontwikkelde. Het is gericht op een breed publiek, het is een prachtig boek van 250 pagina's met veel foto's van Sophie Voituron en de teksten zijn ook voor lezers zonder voorkennis zeer goed begrijpelijk. U kunt een rubriek lezen zonder de vorige te hebben gelezen om de interieurs te kunnen begrijpen en waarderen.
Hoe ziet u als erfgoedexpert van de gemeente het belang van het behoud van deze getuigenissen uit het Art Nouveau-tijdperk?
Ja, dat is essentieel - zeker omdat tal van architecturale realisaties dateren van het einde van de 19e en het begin van de 20e eeuw. Het is daarom belangrijk dat het publiek voortdurend bewust wordt gemaakt van het belang van dit erfgoed, want niet alles is beschermd en het gewest zal ook nooit de middelen hebben om alles te beschermen. Zo is het van belang om de stedenbouwkundige voorschriften in acht te nemen om de oorspronkelijke werken niet te veranderen. Het is bijvoorbeeld ook mogelijk om een subsidie te krijgen om een sgraffito te restaureren. Dit bewustmakingswerk is essentieel, en we proberen hiervoor zoveel mogelijk samen te werken met de Dienst Erfgoed.
Welke route zou u aanraden om de Art Nouveau in Schaarbeek te verkennen?
In Schaarbeek: wandel door de Louis Bertrandlaan, waar u enkele van de mooiste Art Nouveau-gebouwen van Schaarbeek ziet; maak een korte omweg naar de Ecole 1 in de Josaphatstraat (een virtuele rondleiding door de school is beschikbaar op deze pagina van de gemeentelijke website); de Huart Hamoirlaan,... In Schaarbeek zijn zowat overal Art Nouveau-gebouwen te bewonderen, maar aarzel zeker niet om de Art Nouveau-kaart van de Dienst Patrimonium en andere kaarten te raadplegen die beschikbaar zijn op deze pagina van de gemeentelijke website.
Meer lezen:
L’Art nouveau à Bruxelles. Demeures intemporelles, au cœur d'un bel album aux Editions Racine - rtbf.be