Een archief onder de loep
Sinds enkele eeuwen bestaat er in Schaarbeek een gilde met als patroonheilige Sint-Sebastiaan. Maar waarover gaat het precies?
De gildes van de boogschutters en kruisboogschutters
In de middeleeuwen vochten de gildes van de boogschutters en kruisboogschutters in tijden van oorlog voor de vorsten; in vredestijd stonden ze in voor de veiligheid van de steden.
De leden van deze genootschappen zijn leken, maar religie is een belangrijk onderdeel ervan. Ze hebben immers elk een kapel gewijd aan hun patroonheilige en nemen deel aan verschillende processies.
Het lidmaatschap van deze gildes houdt privileges en eerbewijzen in voor de leden. In de loop van de 18e eeuw zagen ze hun rechten en vrijheden echter slinken. De gildes, die tijdens de Franse Revolutie verboden waren, herleefden in het Napoleontische tijdperk.
Het papegaaispel
Tegen de komst van de Renaissance waren de gildes hun functie als nationale en plaatselijke verdedigers kwijt; ze deden niet meer aan boogschieten en kruisboogschieten zoals vroeger, nu organiseerden ze wedstrijden. Het “schieten op de vogel” of het “papegaaispel” werd toen beoefend door de boogschutters en kruisboogschutters, later ook door de haakbusschutters. Hierbij moet een namaakvogel op een hoge plek worden neergeschoten, bovenop een mast of de klokkentoren van een kerk. De winnaar van het toernooi werd uitgeroepen tot “Koning”.
Filips de Schone, in 1490, en aartshertogin Isabella, in 1615, hebben deze toernooien gewonnen.
Sint-Sebastiaan
Sint-Sebastiaan is de patroonheilige van de verenigingen, gildes en andere genootschappen van boogschutters. De reden hiervoor is zijn terechtstelling door de Romeinen in 288. Deze soldaat werd ervan beschuldigd christen te zijn. Diocletianus veroordeelde hem tot de dood door pijlen, afgeschoten door Moorse boogschutters. Hij overleefde deze beproeving en werd opnieuw veroordeeld tot de dood door stokslagen.
In Schaarbeek
In 1598 werd het Schaarbeekse gilde opgericht. Dat hing toen af van het Koninklijk Groot-Serment van Sint-Sebastiaan van Brussel, opgericht in 1381.
Het Schaarbeekse gilde organiseert regelmatig het “papegaaispel”. De vogel wordt dan bevestigd op de toren van de oude Sint-Servaaskerk. De winnaar mag trots de insignes van Koning dragen, bestaande uit een grote halsketting uit fluweel en zilver, een erestaf en een zilveren vogel die op de hoed wordt bevestigd.
In de 19e eeuw werd er een schietmast geplaatst in het midden van de velden aan de toekomstige Lambermontlaan. De eerste onderwijzer van Schaarbeek, Charles-Louis Bisschop, sleepte in 1827 de titel in de wacht.
100 jaar boogschieten in het Josaphatpark
In 1919 kreeg het Sint-Sebastiaansgilde de toelating om een schietmast te plaatsen op het nieuwe sportplein (aan de oostkant van het Josaphatpark). De boogschutters konden gebruik maken van in totaal vier wippen, die ook vandaag nog bestaan. Om de boogschutters en toeschouwers te laven, werd er in de jaren 1930 ook een cafetaria opgetrokken.
Die wordt nog altijd uitgebaat door het Sint-Sebastiaansgilde. Elke zomer kan men de verschillende wedstrijden en trainingen van de leden van het gilde komen bijwonen .
Wilt u meer weten? Contacteer de dienst Gemeentearchieven (archieven@shaarbeek.be)
© Alle rechten voorbehouden