Archieven onder de loep
In de nacht van 17 op 18 april 1911 wordt het gemeentehuis het doelwit van een grote brandstichting. Er valt gelukkig geen enkel slachtoffer, maar de materiële schade is enorm en een groot aantal kunstwerken raakt beschadigd.
Het gemeentehuis, een verzameling van kunstwerken
Het gemeentehuis is een kunstwerk op zichzelf. De stadsbestuurders uit die tijd willen dat nog meer in de verf zetten en stellen er een opmerkelijke verzameling schilderijen en beeldhouwwerken tentoon. In de gangen en kantoren zijn werken te bewonderen van beroemde Schaarbeekse kunstenaars als Alfred Verwée, Eugène Verboeckhoven, Eugène Smits, Léon Mignon en Paul De Vigne.
De redding van de kunstwerken
Terwijl de brand in alle hevigheid woedt en de brandweer het vuur onder controle probeert te krijgen, lopen enkele bedienden het brandende gebouw binnen om te redden wat er te redden valt. Zij kunnen in extremis nog enkele werken van de ondergang redden, zoals “De Dobbelaars” van Josse Impens en “De trechter van Genk” van Joseph Coosemans.
De inventaris
Eens de brand geblust is, wordt er een lijst opgemaakt van wat er verloren is gegaan, en wat er overblijft. Zo ontstaat er een inventaris van de werken, met vermelding van de gevolgen van de brand op elk werk.
Op de lijst met compleet vernielde werken komt “Jules-Jacques Van Ysendyck stelt de plannen van het gemeentehuis voor” van Alexandre Markelbach, dat een plaats had in de Collegezaal, “Herdenkingsmonument van de Belegering van Boeda door de Hongaren” van György Zala, dat boven de staatsietrap hing, en “Buste van Burgemeester Guillaume Kennis” van Jean Lecroart, die in de Raadszaal stond.
De geredde werken
Onmiddellijk na de brand worden de schilderijen en standbeelden die uit de vlammen werden gered, opgeslagen in School Nr 2, in de Gallaitstraat. Sommige werken zijn intact, andere moeten worden gerestaureerd. Dat is ook het geval voor “Geneviève van Brabant” van Charles Picqué. Het schilderij is zwaar beschadigd maar krijgt een tweede leven dankzij de schilder-restaurateur Émile Hoogewijs.
De heropbouw van het gemeentehuis
Naarmate de heropbouw van het gemeentehuis vordert, nemen ook de kunstwerken hun rechtmatige plek weer in de vertrekken in die ze vóór de brand sierden. De beschadigde werken worden deels vervangen, door al dan niet dezelfde thema’s en kunstenaars. De inrichting van een Museumzaal in het nieuwe gebouw is hét teken bij uitstek dat de Schaarbekenaren de kunst willen blijven eren.
© Alle rechten voorbehouden
Wilt u meer weten? Neem contact op met de dienst Gemeentearchieven : 02/244 75 32 – archieven@schaarbeek.irisnet.be