Kleine anekdotes en straatnamen in de volksmond
U vraagt zich af wat de betekenis is van de naam van uw straat. Deze korte geschiedenis van de straten van Schaarbeek zal u alleszins op de goede weg helpen.
De gemeente Schaarbeek telt tegenwoordig iets meer dan 300 straten. Sommige benamingen illustreren duidelijk de lokale geschiedenis, terwijl andere hulde brengen aan - al dan niet beroemde - personages die in de stad der ezels gewoond hebben of er bekend waren.
Vooral dankzij een zeer bloeiend artistiek en literair verleden heeft de gemeente Schaarbeek hulde gebracht aan de artiesten door ongeveer een derde van haar straten naar hen te noemen (schrijvers, schilders, beeldhouwers, muzikanten).
Kom ze ontdekken, wandel door de kunstenaarswijken rond het Weldoenersplein, de schrijverswijken rond de Huart-Hamoirlaan en de wijk van de Vlaamse kunstenaars uit de XVIIde eeuw rond het gemeentehuis,…
Ook andere persoonlijkheden werden niet vergeten. Of het nu gaat om politici, industriëlen, ingenieurs, advocaten, architecten of artsen,… ze maken allemaal deel uit van de Schaarbeekse geschiedenis.
Kom ten slotte zeker ook eens langs in de bloemenwijk aan beide kanten van het Josaphatpark, en de edelstenenwijk in de buurt van het Plaskyplein.
Dit plein maakte vroeger deel uit van de Rogierlaan. Het kreeg zijn huidige benaming door een beslissing van het college in 1915, onder de Duitse bezetting.
Geboren in Schaarbeek in 1864, overleden in Schaarbeek in 1952.
Landeigenaar. Gemeenteraadslid in Schaarbeek (1904-1946).
Geboren in Elsene in 1857, overleden in Brussel in 1941.
Belgisch Franstalig letterkundige. Op 20-jarige leeftijd had zij reeds een roman en een novelle gepubliceerd die blijk gaven van een bijzonder pure en kleurrijke stijl. Dit bracht haar ertoe samen te werken met de meeste dagbladen van de hoofdstad. Zij vond in de legendes van ons land een gedroomd thema voor haar populair-wetenschappelijke artikels, in de haar typische, vlotte schrijfstijl. Zij gaf voordrachten in alle literaire en artistieke kringen van België. Zij was tevens kunstcritica.
Geboren in Sint-Amands-aan-de-Schelde in 1835, overleden in Schaarbeek in 1902.
Belgisch Nederlandstalig dichter en schrijver.
Hij is zijn loopbaan begonnen als onderwijzer in Schaarbeek en werd daarna ambtenaar op het ministerie van Onderwijs. Auteur van vooral kinderlijke dichtkunst die ingang vond in alle Vlaamse scholen van het land. Men noemde hem trouwens de "kinderdichter". Hij schreef voor diverse literaire tijdschriften onder de schuilnaam Jan Ferguut. Was een niet onverdienstelijk musicus, gaf lange tijd notenleer aan de muziekschool van Sint-Joost in Schaarbeek.
Antoon van Dyck werd in 1599 geboren in Antwerpen, en overleed in 1641 in Blackfriars (Londen, Groot-Brittannië). Deze Belgische kunstschilder was een trouwe leerling van Peter Paul Rubens, en een van zijn belangrijkste medewerkers. Hij staat ook bekend als een opmerkelijke colorist. Voorheen heette deze straat de Tuinstraat.
Geboren in Mechelen in 1836, overleden in Schaarbeek in 1903.
Belgisch kunstschilder, leerling van François-Joseph Navez en Jean-François Portaels aan de Academie voor Schone Kunsten van Brussel, waar hij later leraar was. Schilder van historische taferelen. Zijn werken behoren tot de romantische periode en worden vooral gekenmerkt door de compositie en de nauwgezette kostumering, eerder dan door het koloriet. Was tevens conservator van de huidige Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis van Brussel.
Woonde in Schaarbeek, Lochtstraat 26.
Geboren in Maastricht (Nederland) in 1805, overleden in Sint-Joost-ten-Node in 1874.
Belgisch Franstalig dichter en schrijver.
Auteur van een Histoire des Belges en een Essai sur l’histoire de la poésie française en Belgique.
Geboren in Brussel in 1805, overleden in Brussel in 1880.
Groothandelaar en landeigenaar.
In 1875 kreeg hij de toelating om een straat aan te leggen op zijn grondgebied, tussen de Josaphatstraat en de Wijnheuvelenstraat. Deze straat draagt uiteraard zijn naam.
Geboren in Brussel in 1787, overleden in Schaarbeek in 1854.
Landeigenaar. Gemeenteraadslid in Schaarbeek (1843-1852), schepen in Schaarbeek (1843-1844) en burgemeester van Schaarbeek (1844-1852). Tijdens zijn burgemeesterschap verleende hij aan de Maatschappij voor gasverlichting de concessie voor de straatverlichting.
Geboren in Gent in 1861, overleden in Brussel in 1907.
Belgisch Franstalig dichter en toneelschrijver. Als klasgenoot van Maurice Maeterlinck en van Grégoire Le Roy aan het Sint-Barbaracollege, heeft hij blijk gegeven van een vroege belangstelling voor de letterkunde. Hij verwierf grote bekendheid door twee bundels: Entrevisions en vooral La chanson d’Eve, waarmee zijn talent tot volle ontplooiing is gekomen. Woonde in Schaarbeek, Rogierlaan 339, later op nr. 367.
Geboren in Brugge in 1601, overleden in Brugge in 1671.
Belgisch schilder. Hoewel hij zich distantieerde van de invloed van Rubens, kan deze kunstenaar niettemin worden gezien als een waardig vertegenwoordiger van de Brugse School in de XVIIe eeuw. Zijn twee zonen waren eveneens schilders. De Sint-Servaaskerk bezit een doek toegeschreven aan (een) Van Oost, vandaar de naam gegeven aan een van de Schaarbeekse straten.
Geboren in Brussel in 1806, overleden in Brussel in 1895.
Strijder uit 1830. Administrateur van de Université Libre de Bruxelles.
Senator van 1847 tot 1888.
Deze Nederlandse diplomaat werd geboren in Haarlem (Nederland) in 1891, en overleed in 1976 in Madrid (Spanje). In 1914 bekleedde hij in Brussel de functie van ambassadeur, en tijdens de Eerste Wereldoorlog zorgde hij ervoor dat de ingevoerde levensmiddelen eerlijk verdeeld werden. Hij trad ook regelmatig op als bemiddelaar bij de Duitse krijgsraad om gratie te verkrijgen voor de talrijke Belgen die ter dood waren veroordeeld, en hij verwierf het eredoctoraat aan de Katholieke Universiteit van Leuven. Deze straat werd aangelegd in 1912, toen de Josaphatvallei in een park werd omgevormd, maar kreeg haar naam pas in 1950.
Geboren in Brussel in 1891, overleden in Korbeek-Lo in 1971.
Ere-rector magnificus aan de Katholieke Universiteit van Leuven. Seminarist en ziekendrager (brancardier) tijdens de eerste wereldoorlog. Werd priester gewijd in 1919 en tot rector benoemd in 1940. In deze hoedanigheid nam hij aan de Universiteit van Leuven studenten op van de Vrije Universiteit van Brussel, die was opgeheven door de Duitsers. Weigerde mee te werken met de Duitsers die, met het oog op dwangarbeid, een lijst verlangden van alle studenten. In 1943 werd hij gearresteerd en tot 18 maanden gevangenisstraf veroordeeld.
Geboren in Parijs (Frankrijk) in 1836, overleden in Ukkel in 1901.
Architect. Ontwierp het Gemeentehuis van Anderlecht, van Jette en van Schaarbeek, maar ook het Zuidstation van Antwerpen, het Provinciehuis van Gent, de Kazerne van de Grenadiers van Etterbeek en de restauratie van de Zavelkerk.
Geboren in Antwerpen in 1837, overleden in Watermaal-Bosvoorde in 1908.
Belgisch kunstschilder.Leerling aan de Academie voor Schone Kunsten van Antwerpen, waar hij later ook les gaf. Schilder van historische onderwerpen en genretaferelen. Kreeg in 1863 de Romeprijs. Woonde in Schaarbeek, Rogierstraat 247.
Geboren in Brussel in 1872, overleden in Schaarbeek in 1926.
Transportondernemer. Gemeenteraadslid in Schaarbeek (1912-1926) en schepen in Schaarbeek (1920-1923).
Geboren in Brussel in 1798, overleden in Brussel in 1877.
Was zeer nauw betrokken bij de revolutie van 1830. Maakte deel uit van de Administratieve Commissie, alvorens lid en schatbewaarder te worden van het Voorlopig Bewind. Tevens directeur van de Staatskas in Bergen.
Brusselse lakenhandelaars en landeigenaars. Samen met de kerkfabriek van de Sint-Servaaskerk, eveneens grondeigenaar in de wijk, kregen zij in 1875 de toelating voor de aanleg van een naar hen te noemen straat.
Geboren in Sint-Joost-ten-Node in 1843, overleden in Brussel in 1910.
Belgisch eclectisch beeldhouwer en leerling aan de Academie voor Schone Kunsten van Brussel, waar hij ook het atelier van Jean-François Portaels bezocht. Werd later leraar aan de academie van Brussel. Ontwierp tal van monumenten, o.a. de gevel van het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten van Brussel en het Verwée-monument op het Colignonplein in Schaarbeek. Woonde in Schaarbeek, in de Quinauxstraat 61 en daarna in de Vleugelsstraat 71.
Geboren in Welden in 1850, overleden in Schaarbeek in 1899.
Meetkundig schatter. Gemeenteraadslid in Schaarbeek (1891-1899). Promotor van de Helmetwijk.
Geboren in Leuven in 1802, overleden in Londen (Groot-Brittannië) in 1874.
Advocaat. Redacteur van Le Courrier des Pays-Bas. Als lid van het Voorlopig Bewind was hij belast met missies betreffende de erkenning van de Belgische Staat in Londen en in Parijs. Werd minister van Buitenlandse Zaken en, in 1831, gevolmachtigd minister bij de Britse Kroon. In 1845 werd hij tot minister van Staat benoemd.
Urbain Verbist werd in 1778 geboren in Westerlo, en overleed in Sint-Joost-ten-Node in 1852. Hij was burgemeester van Sint-Joost-ten-Node van 1823 tot 1842. Toen de inwoners van Sint-Joost-ten-Node zich in 1830 achter de Belgische zaak schaarden, ging hij de prins der Nederlanden Frederik verwelkomen toen hij Brussel binnenviel. Dit werd hem echter vergeven, want hij werd nadien nog herverkozen tot burgemeester. Deze lange straat vertrekt in Sint-Joost en werd aangelegd aan het begin van de jaren 1870. In 1876 werd ze doorgetrokken op Schaarbeeks grondgebied.
Geboren in Brussel in 1816, overleden in Brussel in 1883.
Landeigenaar. In 1871 kreeg hij de toelating een straat aan te leggen op zijn grondgebied.
Deze Belgische romantische schilder werd geboren in Waasten in 1798, en overleed in Schaarbeek in 1881. Hij was de leerling van zijn vader, beeldhouwer Barthélémy Verboeckhoven, en later van Voituron aan de academie van Gent. Hij wordt internationaal gerekend tot de beste romantische dierenschilders. Hij naam deel aan de Belgische revolutie van 1830 en werd onder het Voorlopig Bewind tot directeur van de Brusselse musea benoemd. De Schaarbekenaren kennen dit plein ook als ‘de Berenkuil’. Deze naam verwijst naar het rotsachtige decor van de berenkuil van de Berlijnse zoo, waar de inrichting van dit plein je wel eens aan zou kunnen doen denken.
Auguste Vergote werd in 1818 geboren in Roeselare, en hij overleed in 1906 in Brussel. Hij was ambtenaar en hoofd van het departement Hygiëne bij het ministerie van Binnenlandse Zaken. Ook bekleedde hij de functies van kabinetschef van Charles Rogier in 1857, en gouverneur van Brabant in 1885. Hij was een van de belangrijkste voorvechters van de haveninstallaties van Brussel en ijverde voor de ontwikkeling van de gemeente Schaarbeek. De familie Vergote bezat terreinen in de omgeving van de straat die nu zijn naam draagt.
Geboren in Sint-Amands-aan-de-Schelde in 1855, overleden in Rouen (Frankrijk) in 1916.
Belgisch Franstalig dichter, schrijver en dramaturg.
Wordt algemeen beschouwd als de grootste Belgische dichter. Hij maakte deel uit van de grote literaire en artistieke beweging die het land beroerde aan het eind van de XIXe en het begin van de XXe eeuw. Hij woonde in Brussel, maar was zeer vaak te zien in het Josaphatpark, wanneer hij met de hem zo karakteristieke grote passen onderweg was naar zijn goede vriend, schilder Constant Montald, die in Woluwe woonde.
Geboren in Dendermonde in 1834, overleden in Schaarbeek in 1896.
Aan de academie van Antwerpen gevormd Belgisch kunstschilder. Was een van de eerste schilders die in de buitenlucht werkte. In het begin schilderde hij romantische werken, maar ging zich later toeleggen op kinderportretten, wat hem toeliet zijn kleurenpalet helderder te maken. Aan het einde van zijn leven schilderde hij vooral marines, of zeegezichten, hoofdzakelijk in Heist. Woonde in Schaarbeek, Seutinstraat 21, Vifquinstraat 54, en daarna Lefrancqstraat 1.
Geboren in Sint-Joost-ten-Node in 1838, overleden in Schaarbeek in 1895.
Belgisch realistisch kunstschilder, vooral gevormd door zijn vader Louis. Hij heeft zich toegelegd op het schilderen van dieren en werd de voornaamste leerling van meester Eugène Verboeckhoven.
Onderging later de invloed van de schilders van de School van Barbizon, die hij ontmoette in Parijs.
Woonde in Schaarbeek, Rogierstraat 285,daarna Trooststraat 64A.
Geboren in Doornik in 1789, overleden in Ivry-sur-Seine (Frankrijk) in 1854.
Ingenieur. Inspecteur-afdelingschef bij Waterstaat, later bij Bruggen en Wegen. Tekende de plannen van de lanen van de huidige kleine ring van Brussel, de Munt en de nieuwe wijk van de Paleizenstraat. Tevens ontwerper van de plannen van het kanaal Brussel-Charleroi.
Geboren in Torteron (Frankrijk) in 1869, overleden in Cahors (Frankrijk) in 1916.
Frans ingenieur. Vond de autogiro (voorloper van de helikopter) uit, die hij in 1901 en 1902 uitgeprobeerd heeft op de binnenplaats van het Gemeentehuis van Schaarbeek.
Geboren in Borgerhout in 1850, overleden in Schaarbeek in 1925.
Belgisch eclectisch beeldhouwer, leerling aan de Academie voor Schone Kunsten van Brussel en de École des Beaux-Arts in Parijs. Was de officiële beeldhouwer onder het bewind van Leopold II. Ontwierp talrijke borstbeelden en monumenten. Woonde in de Trooststraat 101 in Schaarbeek.
Vroeger heette deze straat de Korte Molenstraat, omdat ze naar de Voortmolen leidde. Er stonden toen immers heel wat molens in Schaarbeek. Zo stond de windmolen “Het Moleken” in het gehucht Zavelberg (vlakbij de huidige Sint-Mariakerk) en waren er watermolens die werden aangedreven door de Maalbeek, zoals de Nedermolen, de Pladdermolen, de Wijngaerdmolen, de Dubbele Herenmolen en de Kerkhofmolen. Langs de Roodebeek stond ook de Roodebeekmolen. In 1851 werd de straat omgedoopt tot Vleugelsstraat op vraag van de gemeente Sint-Joost-ten-Node. Zij wouden namelijk voorkomen dat de Schaarbeekse Korte Molenstraat verward werd met hun Molenstraat. De nieuwe naam, Vleugelsstraat, verwijst vermoedelijk naar de wieken van de molen (hoewel de molen waar deze weg naar leidde, een watermolen was!)
Geboren in Ems (Duitsland) in 1829, overleden in Schaarbeek in 1902.
Duits industrieel. Schonk huizen gelegen in de Vaarzenstraat (vroegere naam van de Voglerstraat) aan de gemeente, om er de refters van de gemeentescholen in onder te brengen.
Geboren in Parijs (Frankrijk) in 1694, overleden in Parijs (Frankrijk) in 1778.
Zijn echte naam was François AROUET.
Frans dichter, schrijver, dramaturg en filosoof. Hij woonde vooral in Zwitserland, maar verbleef meermaals in Brussel. Zijn leven lang heeft hij zich verzet tegen onrecht en verdrukking, en bestreed hij de dogma's en geloofswaarheden van de kerk, hun fanatisme en hun geest van onverdraagzaamheid. Zijn werk getuigde van hoop in een toekomst van vooruitgang.
Jan Vonck werd geboren in Baardegem in 1743, en overleed in Rijsel (Frankrijk) in 1792. Hij stichtte het geheime genootschap ‘Pro Aris et Focis’, dat de opstand tegen Jozef II voorbereidde. Hij sloeg samen met andere patriotten op de vlucht, en sloot zich aan bij het comité Van der Noot. Het Brusselse volk keerde zich tegen hem en hij vluchtte naar Rijsel, waar hij tot zijn dood streed voor de democratie. Voordien heette deze straat de Zuidstraat.